Những ngày đầu năm học 2025–2026, dư luận cả nước đặc biệt chú ý khi Tổng Bí thư Tô Lâm đưa ra cùng một lúc hai thông điệp gần như trái ngược.
Một mặt, ông kêu gọi đổi mới tư duy lãnh đạo giáo dục, không áp đặt chuẩn mực cũ cho nền giáo dục hiện đại. Nhưng chỉ ít ngày sau, ông lại nhấn mạnh yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo nhanh chóng xây dựng một bộ sách giáo khoa thống nhất cho toàn quốc.
Sự chuyển hướng chính sách này khiến nhiều chuyên gia Giáo dục lo ngại. Bởi trong triết lý của chương trình giáo dục phổ thông 2018, sách giáo khoa chỉ là học liệu tham khảo, còn chương trình mới là pháp lệnh.
Theo đó, các giáo viên được quyền lựa chọn tài liệu phong phú, kể cả từ đời sống thực tế, miễn sao đạt yêu cầu. Nay, khi quay về một bộ sách duy nhất, quyền tự chủ ấy sẽ bị thu hẹp đáng kể.
Ở góc độ xã hội, phụ huynh thường là nhóm phản đối nhiều bộ sách, vì lo ngại chi phí tốn kém và sự rối rắm. Tuy nhiên, vẫn theo giới chuyên gia Giáo dục học sinh mới là người thụ hưởng trực tiếp và giáo viên là người tổ chức dạy học.
Nếu chính sách chỉ nhằm làm vừa lòng phụ huynh mà bỏ qua yếu tố chuyên môn, thì đây dễ trở thành một quyết định mang tính dân túy, nhưng thiếu cơ sở khoa học.
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các quốc gia phát triển hiếm khi áp dụng mô hình chỉ duy nhất một bộ sách. Được biết, ở Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc hay Singapore đều có từ 10 đến 20 bộ khác nhau.
Giáo viên lựa chọn theo đặc thù vùng miền và nhu cầu học sinh. Nhờ vậy, học sinh có cơ hội so sánh, đối chiếu và rèn tư duy độc lập.
Do đó, việc Việt Nam quay lại một bộ sách chung có thể là một bước lùi so với xu thế toàn cầu. Câu hỏi đặt ra là, đâu mới là giải pháp hiệu quả hơn cho thế hệ học sinh trong tương lai?
Và liệu Việt Nam có nên thống nhất một bộ Sách Giáo khoa để dễ quản lý, hay kiên định với mô hình nhiều sách để nuôi dưỡng sự đa dạng và tinh thần khai phóng?
Hồng Lĩnh – Thoibao.de
