Ngay sau khi kế nhiệm Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vào tháng 5/2024, ông Tô Lâm đã không giấu giếm tham vọng trở thành nhà lãnh đạo nắm quyền lực tuyệt đối.
Với tham vọng “nhất thể hóa” hai chức danh Tổng Bí thư kiêm Chủ tịch nước, theo mô hình của ông Tập Cận Bình ở Trung Quốc, từng nằm trong kế hoạch thâu tóm quyền lực của ông Tô Lâm.
Nhưng cho đến nay, khi chỉ còn chưa đầy bốn tháng trước khi Đại hội XIV diễn ra, bức tranh chính trị của chính trường Việt nam đã có các dấu hiệu đổi màu.
Việc Bộ Chính trị mới đây đã ban hành Quy định số 368 về cơ chế quản lý cán bộ cấp cao, thay thế Kết luận 35, đã cho thấy tham vọng tập trung quyền lực tuyệt đối của ông Tô Lâm ở thời điểm này đã không thành hiện thực.
Quy định mới không chỉ siết lại cơ chế về cán bộ cấp cao, mà còn bổ sung chức danh Thường trực Ban Bí thư vào nhóm “lãnh đạo chủ chốt” cùng với Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Thủ tướng và Chủ tịch Quốc hội.
Đây là sự thay đổi có ý nghĩa chính trị sâu sắc, bởi nó tái khẳng định vai trò lãnh đạo của tập thể Bộ Chính trị và kéo quyền lực chính trị trở lại bàn cờ chung thay vì nghiêng hẳn về một cá nhân.
Không thể phủ nhận quyền lực của ông Tô Lâm và hệ thống công an trong hơn một năm qua. Các chiến dịch chống tham nhũng quy mô lớn, các vụ bắt giữ hàng loạt quan chức ở các tỉnh, và những bước đi trong tái cấu trúc nhân sự đã cho thấy ảnh hưởng bao trùm của phe Công an.
Tuy vậy, sự đồng thuận của đa số các Ủy viên trong Bộ Chính trị đã chứng minh cho thấy quyền lực của Tổng Bí thư Tô Lâm và phe Công An vẫn chưa đủ để “độc chiếm” bàn cờ chính trị Việt nam.
Theo giới phân tích, bằng một quyết định mang tính tập thể và đặt thêm “vị trí đối trọng” cho chức danh Thường trực Ban Bí thư, như một cách khẳng định rằng mô hình lãnh đạo ở Việt Nam vẫn dựa trên nguyên tắc “tập thể lãnh đạo, và cá nhân phụ trách”.
Điều đó càng cho thấy, những đối thủ chính trị “sừng sỏ” trong Bộ Chính trị đã và đang không ủng hộ Tổng Bí thư không dễ bị ông Tô Lâm loại bỏ.
Do đó, Tổng Bí thư Tô Lâm phải đặc biệt cảnh giác là các nhân vật tứ trụ sắp bị ông loại bỏ, như: Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Chủ tịch nước Lương Cường.
Đây đều là những gương mặt có ảnh hưởng chính trị, có hậu thuẫn từ các nhóm lợi ích và địa phương khác nhau. Dù mỗi người có điểm yếu riêng khác nhau, nhưng việc loại bỏ họ đồng loạt trước thềm Đại hội XIV là nhiệm vụ bất khả thi.
Thủ tướng Phạm Minh Chính vẫn còn chỗ dựa từ các mối quan hệ quốc tế, đặc biệt là Bắc Kinh. Ông Trần Thanh Mẫn, dù ít nổi bật, lại được đánh giá cao về sự dung hòa và đang có vai trò cân bằng nội bộ của đảng.
Trong khi đó, ông Lương Cường xuất thân quân đội, có mạng lưới trong quân ủy và các lãnh đạo lão thành hết sức ủng hộ. Đây là những rào cản không nhỏ cho bất kỳ nỗ lực thâu tóm quyền lực toàn diện của ông Tô Lâm và phe cánh.
Trong chính trị nội bộ, một liên minh đối trọng có thể hình thành rất nhanh chóng khi lợi ích chung bị đe dọa. Và sẽ không loại trừ khả năng, các nhóm lợi ích khác từ phe Quân đội, phe “bảo thủ”, và các lãnh đạo địa phương đang bị “uy hiếp” sẽ bắt tay để tạo thế đối trọng.
Trong bối cảnh đó, Tổng Bí thư Tô Lâm buộc phải hết sức cảnh giác. Bởi nếu ông càng mạnh tay củng cố quyền lực, nguy cơ càng cao tạo ra sức ép ngược, khiến liên minh chống đối có cơ sở hình thành và phát triển.
Liệu tập thể Bộ Chính trị có cho phép Tổng Bí thư Tô Lâm tiến hành một bước đi mang tính “độc tôn” hay sẽ vẫn giữ nguyên tắc “tập thể lãnh đạo” như truyền thống? Chúng ta hãy cùng chờ xem!
Trà My – Thoibao.de
