Sau những phát biểu mang tính đạo đức tại Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc của Tổng Bí thư Tô Lâm ngày 27/12, khi cho rằng “khi mỗi người tốt lên, mỗi tổ chức mạnh lên, đất nước sẽ tiến lên”.
Ngay lập tức mạng xã hội đã nhắc đến một trong những đại án gây chấn động nhất, đó là: thương vụ MobiFone mua 95% cổ phần AVG đã gây thất thoát ngân sách nhà nước khoảng gần 9.000 tỷ VND – tương đương với gần 400 triệu USD tại thời điểm đó.
Sự trùng hợp này không phải ngẫu nhiên, khi câu hỏi cũ về vai trò của những người đứng ở “đỉnh tháp quyền lực” trong một giao dịch gây thất thoát hàng nghìn tỷ đồng nhưng không có ai phải chịu trách nhiệm vẫn chưa có câu trả lời.
Về mặt tố tụng, vụ án đã khép lại với bản án dành cho các quan chức trực tiếp tham gia, trong đó có các Bộ trưởng Nguyễn Bắc Son, Trương Minh Tuấn, cùng các lãnh đạo doanh nghiệp nhà nước như Lê Nam Trà – nguyên Chủ tịch Hội đồng thành viên MobiFone v.v…
Trong khi đó về phía AVG, ông Phạm Nhật Vũ bị kết tội “đưa hối lộ” và đã nộp lại toàn bộ số tiền, gồm giá trị doanh nghiệp và phần chênh lệch tương đương 300 triệu USD.
Theo giới phân tích, thương vụ này khó có thể vận hành nếu thiếu “tín hiệu” được phát đi từ lãnh đạo cấp cao nhất của Chính phủ ở giai đoạn đó – là ông Nguyễn Tấn Dũng đang giữ cương vị Thủ tướng.
Cho dù, việc Thủ tướng cho ý kiến chỉ đạo đối với các dự án lớn liên quan đến đầu tư công là hợp hiến. Song ranh giới giữa “chỉ đạo” và “trách nhiệm chính trị” trong một giao dịch gây thất thoát nghiêm trọng vẫn đang là “vùng cấm” cho đến nay vẫn chưa được làm sáng tỏ.
Công luận đặt câu hỏi: ai phải chịu trách nhiệm chính trị cuối cùng khi một thương vụ công được triển khai với tốc độ bất thường, định giá quá phi lý, và có sự phối hợp nhịp nhàng một cách mang tính có tổ chức của nhiều cơ quan?
Được biết, sau Đại hội 12 năm 2016, khi cán cân quyền lực thay đổi, vụ án MobiFone mua 95% cổ phần AVG được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiến hành điều tra và đưa ra xét xử.
Dưới danh nghĩa của chiến dịch “đốt lò” đã có nhiều quan chức cấp cao bị truy cứu. Tuy vậy, vụ án vẫn “dừng” ở tầng triển khai và chỉ tập trung vào hành vi đưa và nhận hối lộ, hay ký quyết định sai.
Còn phần “đỉnh kim tự tháp” liên quan đến vai trò và trách nhiệm của ông Nguyễn Tấn Dũng, chưa được Bộ Công an của Bộ trưởng Tô Lâm lúc đó đụng chạm tới.
Đáng chú ý, theo giới thạo tin, việc mua bán đã hoàn tất, tiền bạc hơn 300 triệu USD đã được chia chác xong xuôi theo đúng kế hoạch. Và nếu ông Ba Dũng vẫn yên vị trong nhiệm kỳ tiếp theo, thì vụ “cướp bóc trắng trợn” được coi là trót lọt và thời gian sẽ xoá mờ tất cả.
Dư luận trong lúc này vẫn đang tiếp tục đặt câu hỏi về khoản chênh lệch hàng trăm triệu USD kể trên, và trách nhiệm cuối cùng của người đứng đầu Chính phủ – tức ông Ba Dũng đối với khoản thất thoát khổng lồ này.
Trong bối cảnh đó, việc Tổng Bí thư Tô Lâm mới đây đã trao Huân chương Sao Vàng cho ông Nguyễn Tấn Dũng để “ghi nhận sự cống hiến” càng làm dấy lên sự bất bình của dư luận.
Việc tôn vinh diễn ra khi những nghi vấn về trách nhiệm chính trị của ông Ba Dũng trong đại án vẫn tồn tại. Đã khiến công luận cho rằng đây là một thông điệp mang tính “che chắn” nhằm khép lại quá khứ tham nhũng của cựu Thủ tướng.
Điều đó càng cho thấy, khoảng cách giữa lời kêu gọi đạo đức công vụ của ông Tô Lâm và cảm nhận công lý của công chúng ngày càng cách xa. Khi những đại án được xử lý nhưng chưa đủ để thuyết phục xã hội, mọi diễn văn của người đứng đầu về đạo đức dễ bị xem là sáo rỗng, và nói lấy được.
Việc chống tham nhũng không thể chỉ dừng ở việc trừng phạt cấp dưới, mà còn cần làm rõ và xử lý trách nhiệm của người đứng đầu khi ra quyết định và chịu trách nhiệm chính trị.
Trà My – Thoibao.de
