Mưa lớn do hoàn lưu bão số 3 khiến nước lũ đổ về dồn dập, nhưng cú xả lũ bất ngờ từ hồ thủy điện Bản Vẽ mới thực sự đẩy hàng ngàn hộ dân miền núi Nghệ An vào cảnh hoảng loạn, sơ tán giữa đêm, nhiều nơi chìm trong biển nước sâu hơn 2 mét.
Theo UBND tỉnh Nghệ An, lúc 21 giờ ngày 22 Tháng Bảy, lưu lượng nước đổ vào hồ Bản Vẽ lên đến 9,543 m³/giây – mức cao kỷ lục. Trong tình thế khẩn cấp, thủy điện buộc phải xả lũ xuống hạ du với tốc độ lớn và liên tục gia tăng. Hệ quả: hơn 3,600 căn nhà bị ngập, nhiều xã bị cô lập, hai người thiệt mạng hoặc mất tích, thiệt hại tài sản không đong đếm nổi.
Tuy nhiên, vấn đề không chỉ nằm ở mưa bão vốn là yếu tố thiên tai khó tránh mà ở cách quản lý thủy điện và quy hoạch đô thị vùng hạ du thiếu an toàn, thiếu kịch bản phòng chống hiệu quả. Người dân chỉ được cảnh báo trong thời gian ngắn, không kịp xoay xở, chỉ kịp ôm máy tính, điện thoại bỏ lại hết tài sản. Tại Mường Xén, nước dâng 5 cm chỉ trong 30 phút tốc độ “kinh hoàng” nếu không có kịch bản sơ tán từ trước.
Quy hoạch thủy điện thiếu đánh giá tác động môi trường, xả lũ theo kiểu “bắt buộc” nhưng không kiểm soát được hậu quả, rõ ràng đang biến rủi ro tự nhiên thành thảm họa nhân tạo. Câu hỏi đặt ra: Vì sao hàng triệu người dân vùng hạ du vẫn phải trả giá mỗi mùa mưa lũ? Và bao giờ mới có trách nhiệm rõ ràng từ những đơn vị được trao quyền “quản lý dòng chảy”?
Không chỉ mưa lũ mà còn là sự bất cập trong tầm nhìn quản trị tài nguyên đã đẩy Nghệ An vào cảnh ngập sâu, thiệt hại lớn, lòng dân oán thán.
Không biết ông Tổng bí thư Tô Lâm và ông Thủ tướng Phạm Minh Chính có thấy được sự khốn khổ của nhân tai này hay không?
Thiện Nhân
