Bên lề Diễn đàn đảm bảo an toàn hồ đập chiều 21/11/2025, TS Nguyễn Quốc Dũng, Phó chủ tịch Hội Đập lớn, đã đưa ra nhận định thẳng thắn về nguyên nhân khiến lũ lụt miền Trung trở nên nghiêm trọng hơn trong những năm gần đây. Theo ông Dũng, điều đáng lo nhất là tình trạng “ai cũng đúng” trong hệ thống vận hành hồ đập.
Khi chủ đập khẳng định làm đúng quy trình; Ban chỉ huy phòng chống thiên tai cũng đưa ra lệnh theo đúng quy định; còn lãnh đạo địa phương lại thiếu đội ngũ tư vấn để tham mưu việc xả lũ sớm.
Hệ quả là khi mưa lớn bất thường xuất hiện, công tác điều hành thường rơi vào thế bị động, còn người dân hạ du trở thành bên chịu thiệt hại nặng nề nhất.
Theo TS Dũng, nếu yêu cầu xả lũ sớm nhưng thực tế lại không mưa, ai sẽ chịu trách nhiệm? Năm 2017, thủy điện Hòa Bình từng xả lũ sớm khiến hồ cạn, không đủ nước phát điện và đã bị phạt nặng vì thiếu công suất.
Ngay cả đợt lũ vừa qua, các hồ thủy điện đều tích đầy nước cuối mùa, trong khi quy trình vận hành lại thiết kế chủ yếu cho giai đoạn đầu vụ.
Doanh nghiệp đầu tư thủy điện thường ưu tiên sản xuất điện, dẫn đến việc chần chừ hạ thấp mực nước, dù ở hạ du rủi ro ngày càng tăng. Đáng chú ý, Quy trình “hành chính hóa” và độ mở đã tạo ra sự nguy hiểm.
Theo đó, một số quy trình với quy định cho phép xả từ 0 đến 5.000 m³/s, hồ có thể buổi sáng xả vài trăm m³/s, nhưng đến chiều khi lũ đổ về thì đột ngột tăng lên 4.000 m³/s.
Vẫn theo TS Dũng, chủ hồ làm vậy không sai, vì quy trình đã cho phép, nhưng vẫn gây ra các thiệt hại nghiêm trọng khó lường trong mùa mưa lũ.
Theo giới chuyên gia, để hạn chế thảm họa lũ chồng lũ, Việt Nam cần sửa đổi quy trình vận hành hồ chứa theo hướng linh hoạt, dựa trên dữ liệu thời gian thực và tách bạch rõ ràng giữa lợi ích phát điện và an toàn dân sinh là điều cấp bách hơn bao giờ hết.
Hồng Lĩnh – Thoibao.de
